آموزش کارآمد

{اساساً آموزش شامل حوزه هاي مختلفي  مي شود وصرفاً به يكي ازحوزه هاي دانش ،شناخت ، عواطف (نگرش ها) ومهارت هامحدودنمي گردد .آن آموزشي معتبر،ارزشمندوجامع است كه تمام اهداف سه گانه ي شناختي ،عاطفي ومهارت ها(روان-حركتي )  بلوم را دربرگيرد ويكي رافداي ديگري ننمايد.دربسياري ازموارد آموزش بدون توجه به اهداف عاطفي ونگرش ها ممكن نيست زيرا نگرش ها وعلاقمندي در بحث آموزش هم علت آن است وهم معلول آموزش .يعني هم براي شروع آموزش به انگيزه وعلاقمندي يادگيرنده نيازمنديم وهم آموزش ابزاري است درخدمت ايجادعلاقه. بهتراست بگوييم كه آموزش است كه بايد انگيزه ي يادگيري وادامه آن را دريادگيرنده ايجادكند ،درغيراين صورت آموزش بامشكل مواجه است كه بايدباارزشيابي يك يك عناصرآموزش ، عنصرمشكل دار ومشكل زاراشناسايي وبه حل آن ازطريق يك فرايند علمي ،اقدام نمود.

يكي ازبيماري هاي عمده ي نظام آموزشي ما عدم توجه ياتوجه حاشيه اي واندك به اهداف عاطفي يانگرش هاست كه به عوامل گوناگوني مربوط مي شود. اين مشكل سبب مي شودكه نگرش مناسب وكافي كه مي بايست درخدمت سايراهداف قرارگيردوپشتوانه اي قوي جهت پي گيري مداوم آموخته ها وتغييرات رفتاري ايجادشده باشد، رشدوگسترش نيابد .

درآموزش پيش دبستاني وحتّي دبستاني تأكيدزيادي درزمينه ي پرورش مهارت هاي اجتماعي ونگرش هاي مثبت علمي،صورت مي گيرد زيرااين مهارت هاابزارهاي ضروري وحياتي ادامه ي يادگيري درسراسرعمر( Life Long Education ) ،انجام مسئوليتهاي اجتماعي وشهروندخوب بودن وبه كاربردن اطلاعات ومفاهيم آموخته شده درزندگي واقعي است .چنانچه هدف اساسي انتقال يك سلسله اطلاعات ومفاهيم صرفاًنظري باشد ،اهداف يادشده فداخواهندشدودرواقع ،برش كوچكي ازمهارت هاي موردنيازرادراختيار يادگيرنده قرارداده ايم،انبوه معلوماتي كه درزندگي اوكاربردچنداني نخواهندداشدوحتي ممكن است بسياري ازتوانمندي هاوخواسته هاي فعلي وي راتباه سازند. به عبارتي نيازهاي آني رافداي نيازهاي آتي وآينده كنند،چه بساكه درآينده نيزنتوانندازآن آموخته استفاده نمايند.

درآموزش وپرورش كشورژاپن ودرمدارس ابتدايي به نشاط وشوق انگيزبودن فرايندها وفعاليت هاي آموزشي ورشداجتماعي تأكيدمي نمايد وآموزش مفاهيم ودانش ها درحاشيه قرارمي گيرد درحالي كه درنظام آموزشي ما به  عكس كشورژاپن اولويت اول به آموزش مفاهيم ومحتوا داده مي شودورشد.گسترش نگرش هادرحاشيه واقع مي شود.}

معلمان مدارس ابتدايي درژاپن معمولاًازميان اهداف آموزش وپرورش اين دوره،بيش ازپيشرفت تحصيلي دانش آموزان وگسترش مهارت هاي ويژه ،به رشدعاطفي،اجتماعي وخودادراكي دانش آموزان توجه دارند.آن هامحيطي راسازمان دهي مي كنندكه برروابط انساني ،پيوندهاي عاطفي،صميميت،رفتارگروهي واحساس تعلّق خاطربه مدرسه استواراست.

معلمان ژاپني مي گويند،اولين كارمادرمدرسه كمك به كودكان است تاآن هابه طور سازنده اي احساس تعلق ،ارتباط ووابستگي به مدرسه پيداكنند.يكي ازاين معلمان مي گفت :دانش آموزان به خاطريادگيري به مدرسه نمي آيند،آن هابراي ديداربادوستانشان به مدرسه مي آيند.بنابراين بيشترين تلاش ماكمك به آنان درپيداكردن دوستان براي حل مشكلاتشان است.وقتي دانش آموزي دريادگيري كنداست،تلاش مي كنيم كه اوباگروه هاي گوناگوني ازدوستان ارتباط دوستانه برقراركندوازآن لذّت ببردودريادگيري نيزرشدمناسب رابه دست آورد.اين برخورداتفاقي نيست بلكه ناشي ازبرنامه ريزي آموزش وپرورش اين كشوروكاملاً آگاهانه مي باشد.يكي ازاهداف ملي دوره ابتدايي ژاپن به اين نوع نگاه اشاره داردواين گونه بيان مي كند كه،دانش آموزان باافرادي كه درمدرسه هستند،احساس صميميت نموده واززندگي دركلاس درس لذّت ببرند.

دومين هدف اساسي دراين دوره پرورش كلّ شخصيت كودك است كه شامل ارتباط باخود،باديگران ،باطبيعت،باگروه وباجامعه است. اين ارزش ها كه تحت عنوان فعاليت هاي خاص مطرح مي شود،نه تنهادرقالب درس خاصي تدريس مي شود،بلكه درتمام فعاليت هاي مدرسه وكلاس درس وازسوي تمام افرادمؤثرمدرسه وحتي دانش آموزان به اجرادرمي آيد.

نيرويي كه روابط انساني رادرميان دانش آموزان ومعلمان پشتيباني مي كندعبارتست از،پرهيزازپاداش وتنبيه. تنبيه ديواربلندتبعيض وغرض ورزي دربرابردانش آموزان است . درعوض آن هامي توانندبگويند،چگونه كلاسي مي خواهندداشته باشند وچگونه مي خواهندپيشرفت خودراارزيابي كنند.اهداف كلاس مانند:بياييدبايكديگردوست باشيم،كلاسي داشته باشيم كه به نحومؤثربايكديگركاركنيم وبياييدتاپايان كارهابام باشيم.

سومين هدف ازاهداف دوره ابتدايي ژاپن ،درنظرگرفتن محتواي مناسب است كه درآن دوويژگي بارزيافت مي شود.يكي محتواي مقتصدانه يا به عبارتي ، (كم،زياداست) وديگرتأكيدبررشدهمه جانبه ي كودك است.به جاي ارائه ي محتواي زاياد،تأكيداساسي برروي گسترش علاقمندي هاوايجادوتثبيت نگرش هاي مثبت ومؤثراست.نگرشي كه موتورمحركه ي جهش هاي بعدي وادامه ي مطالعات ويادگيري هاي بعدي باشد.¹

{همان طوركه ملاحظه فرموديد ،درمطالبي كه ارائه شد درآموزش وپرورش  ژاپن درسنين كودكي ودبستاني تأكيداساسي برروي نگرش ها ست ونه ارائه ي محتوا .بهتر بگوييم ،ارائه ي محتواي مناسب درحاشيه ي تمايلات ،علائق ونگرش هاي كودك قرارمي گيرد. درسايه ي اين فرايند واهداف حمايت كننده ي آن است كه خواسته هاي كودك محترم شمرده مي شودودرنتيجه ازبسياري ازظرفيت هاي بالقوه ي وي درراستاي تحقق اهداف خردوكلان درحال وآينده ،بهره برداري مناسب به عمل خواهدآمد.

حال به نظرشماوضعيت نظام پيش دبستاني بايدچگونه باشد؟.تاچه اندازه بايدبه خواست كودك توجه كردوتاچه اندازه بايدبه شأن انساني اش بهاداد؟رشدهمه جانبه ي وي چگونه فراهم خواهدشد؟ مادرحال حاضرچه مي كنيم وچه فعاليت هاورفتارهايي بايد انجام شودكه مطلوب كودكان ماست وحال وآينده ي آن هاراتضمين خواهدكرد؟

اهم فعاليت هايي كه مي شود به عنوان  راهكارهاي اساسي درايجادانگيزه دركودكان پيش دبستاني بدان توجه داشت عبارتنداز :

       ·      استخدام مربيان توانمندازنظرعلمي ومهارتي وتأمين نيازهاي مادي ورواني آنان وكنترل دقيق فرايندهاي آموزشي وفعاليتهاي مربيان باديدكمك به پرورش ورشدعلمي كودكان وارائه ي توصيه هاي مناسب به مربيان وكاركنان.

       ·     استانداردسازي فضاوامكانات موجود مراكز. وجودبسياري ازامكانات،فرصت هاي مناسبي رادراختيارمربيان ارزشمندقرارمي دهدتافعاليت هاي مطلوبي راطراحي وبه اجرادرآورند.

       ·     آموزش مفاهيم ومحتوابه شيوه ي غيرمستقيم وازراه بازي،مشاهده،قصه،نقاشي ورنگ آميزي،كاردستي وتمام روش هاوفعاليت هايي كه باوضعيت رشدي كودك متناسب باشد.

                  ·           آزادي نسبي وكارشناسانه درانتخاب اهداف ،برنامه هاوفعاليت ها

                  ·           برقراري روابط عاطفي مناسب ميان مربي وكودكان ونيزكاركنان بايكديگروباآنان .

       ·     ايجادمحيطي شادمتناسب بانيازكودكان} ، هرگاه كودكان منتظر بازي جالبي باشند با آرامش خاطر به كودكستان خواهند آمد.²

                  ·           {توجه به فعاليت هاي بدني موزيكال (ريتميك) وسايرموارد

                  ·           تغذيه ي مناسب

                  ·           كنترل فرايندهاي رشدي وارائه ي امكانات بهداشتي ودرماني وبه ويژه آموزش هاي مناسب پيشگيرانه.}